Forum Haiti : Des Idées et des Débats sur l'Avenir d'Haiti


Rejoignez le forum, c’est rapide et facile

Forum Haiti : Des Idées et des Débats sur l'Avenir d'Haiti
Forum Haiti : Des Idées et des Débats sur l'Avenir d'Haiti
Vous souhaitez réagir à ce message ? Créez un compte en quelques clics ou connectez-vous pour continuer.
Le Deal du moment :
Réassort du coffret Pokémon 151 ...
Voir le deal

Retro: Titid vle tounnen eske li pre pou fè fas lajistis pou detounman lajan

Aller en bas

Retro: Titid vle tounnen eske li pre pou fè fas lajistis pou detounman lajan  Empty Retro: Titid vle tounnen eske li pre pou fè fas lajistis pou detounman lajan

Message  Rico Jeu 15 Juil 2010 - 14:03

Audition de M. Jean Jacques Valentin

M. Jean Jacques Valentin, Ex Directeur Général de l’Administration Générale des Douanes

Mardi 8 mars 2005 - 10:13 AM / CEA (Rue du Quai)



CEA Merci M. Valentin d’avoir répondu à notre invitation, excusez-nous de vous avoir fait attendre. Cette invitation est en rapport avec notre fonction. Avez-vous travaillé à l’administration Générale des Douanes avant d’être nommé Directeur Général ?


JJV Oui je suis entré par voix de concours en Novembre 74. Je suis de la première Promotion de l’école des Douanes. J’ai été nommé employé en mai 75. J’ai gravi tous les échelons jusqu'à la direction génerale en novembre 94. En 91 déjà, j’étais Directeur de la Douane des Ports de Province. J’ai fait toute ma carrière au port de Port-au-Prince. J’ai été Directeur de la Douane du Port de Port-au-Prince en 91.


CEA Le système n’a pas de secret pour vous.


JJV Non.


CEA Qui vous avait proposé le poste ?


JJV Bon, très honnêtement, je revenais des funérailles de ma mère en 94 et quand je suis arrivé ici, on m’appelle pour me dire qu’on a entendu mon nom à la radio. J’ai essayé de savoir comment ça a pu se faire, j’ai deviné que c’était Pompon Chérestal parce qu’on se connait, on était au séminaire ensemble, je suppose que c’est lui-même, il ne m’a jamais rien dit. A un certain moment j’ai pensé que c’etait Yvon Paul, il était au budget, mais personne ne m’en a jamais parlé. Je n’ai pas cherché à savoir non plus, men mwen ta byen renmen konnen.


CEA Étiez-vous satisfait du fonctionnement de l’administration des douanes ?


JJV Non on ne peut pas être satisfait. Moi presque tout le monde me connaît dans le miliieu parce que j’étais, je vais toujours à la radio pour dénoncer ce qu’il n’y a pas. Tout le monde sait que ça ne va pas. On fait des efforts, on apporte des innovations et tout ça. On n’a pas le soutien de l’état. On vous demande des recettes mais on fait tout parallèllement pour qu’il n’y ait pas de recettes. Vous voyez ? C’est ça le problème. Un directeur général de douane ne nomme pas les directeurs des bureaux de province. En province c’est là où c’est la corruption institutionalisée. Il y a les interventions irrégulières des autorités entre guillemets. La douane n’echappe pas à ces choses là. Ce n’est pas facile.


CEA Ce n’est qu’en province ?


JJV Absolument non, pas du tout. En province c’est plus évident. Il n’y a pas de structure etc; les interventions sont plus visibles.


CEA Avez-vous proposé des réformes ?


JJV Certainement. J’ai proposé un nouvel organigramme créant de nouvelles structures, mais ce n’est pas facile. Pendant ma gestion on a eu certaines lois à être proposées au parlement. Il y en a qui ont été votées par exemple la loi sur les commissionnaires en douane. Il y a eu beaucoup d’innovations. D’ailleurs je me dis qu’on connaît la douane grâce à mon passage à l’Administration Générale des Douanes. Avant moi on ne parlait pas de la douane. Une innovation qui me vient en tête: on a un bureau à la SONAPI pour être plus près des importateurs. On a institué un comité de facilitation qui regroupe tous nos partenaires: l’Autorité Portuaire Nationale, l’ADIH, la Chambre de Commerce, le Ministère du Commerce, les agences maritimes. On a eu par exemple les unités, les postes de contrôle sur les routes nationales. On en a 2. On a créé l’unité de surveillance, c’est une brigade contre la fraude, les agents qui sont en bleu qu’on trouve à la douane de l’aéroport, sur les routes etc. Je n’ai pas tout ça en tête mais on a eu beaucoup de choses.


CEA Vous nous avez parlé tout à l’heure d’interventions irrégulières. Qu’est ce qu’il y a dans ces interventions irrégulières ?


JJV Ça dépend de l’intervenant. Lorsque c’est un élu indélicat, on peut marroner, dire non tout carrément, on peut... il y a des interventions qui se font souvent au niveau des élus ou autres ayant droits qui interviennent pour demander de transférer untel de tel poste à tel poste parce que d’après lui, à ce poste-là il y a façon de faire de l’argent. Souvent je dis non mais parfois on est obligé de se plier. Il y a des interventions plus politiques…. Bon… c’est difficile... Imaginez-vous, moi je connais la loi, je connais les réglements. Vous avez l’impression parfois que le politique vous dit ce qui doit se faire, ce qui peut se faire. Parfois je me suis dit est-ce que le politique veut appliquer la loi. On a l’impression que tout est subordonné à la politique même si, comme je disais tout à l’heur, on vous fait des exigences de recettes. Le fond monétaire arrive, ils vous demandent quels est votre projet, qu’est ce que vous voulez faire pour que les recettes augmentent ? Vous dites que vous allez prendre telle ou telle mesure et les recettes vont augmenter. Parallèlement, vous recevez des instructions qui vont tout simplement à l’encontre de tout ce que vous auriez souhaité faire pour l’augmentation des recettes. Mais après on vous reproche que les recettes baissent.


CEA Vous recevez des instructions de qui dans ce cas ?


JJV Moi, je reçois des instructions du Ministère...pas du Ministère, du Ministre


CEA Quel Ministre ?


JJV Le Ministre des Finances. Parfois les instructions viennent du Palais. Moi je viens ici pour dire la vérité, paske mwen menm, mwen pap vinn pike tèt mwen pou moun paske m pa t nan konfli avèk pèsonn. Mwen pa t nan okenn politik, mwen pa vinn defann pèsonn. Je reçois des instructions du Palais. Mais quand je reçois des instructions du Palais, j’en fais toujours part au Ministre et lui dis voilà ce que j’ai reçu comme instructions. Mais j’ai toujours l’impression aussi que le ministre.. Ou gen lenpresyon Minis lan limenm li pa dakò paske Minis la gen presyon pa l tou. Se li menm anprensip ki pou jwenn kòb pou distribye, kòb pou repati . misye an pa gra.


CEA Vous parliez... des interventions du palais...


JJV Oui, lorsque par exemple mwen te direktè jeneral dwann. En principe je connais mes fonctionnaires... Lò la dwann ap mache mwen kontan, se kòmsi se mwen menm k ap grandi avèk dwann nan. Ou gen de bwat ki pa ka mache, ou konnen gen tout kalite de mouvman kap fèt, ou pa ka nonmen yon direktè, yo ba w yon nèg ki pa kalifye, ki pa andedan dwann nan ditou. Pafwa ou oblije mete yon moun ki pa kalifye. Le plus grand bureau de douane de la République, la douane du port de Port-au-Prince... Mwen resevwa presyon pou mwen nonmen yon moun, mete yon moun ki pa t la dwann deja, ki pat konn anyen la dwannn di tou. Yo vle mwen mete l direktè de la douane du port de Port-au-Prince. Sa a mwen wè li pa posib di tou. Li pa akseptab. M al kote minis lan, mwen di l voilà la situation.. Mwen gen dwa site non l. Se Jean Robert Pierre-Louis, TKL St Jean Bosco. Ou mete l direktè dwann port de Port-au-Prince... Non!


CEA Il n’était même pas employé de la douane... Est-ce qu’il y est encore ?


JJV Mwen pa t wè l. Mwen wè bagay sa enposib, se resèt ki fini nèt. C’est à peu près 85% des recettes de la douane du port de Port-au-Prince. Les recettes douanières. Male kote minis lan mwen di l men sitiasyon an: Si bagay sa-a pase, afè resèt la se bliye sa. Minis lan konprann, li di mwen l ap gade sa li kapab fè. Anfenn kont, nou oblije kreye yon pòs pou li. Mwen mete l sipèvizè (se yon bagay ki pa ekziste nan òganigram nan)... Mwen mete l “Superviseur en Chef” –mwen pa sonje libele a vreman men se yon sipèvizè an rapò avèk biwo pwovens yo. Biwo li nan Delmas. Se konsa mwen soti nan sitiasyon sa a. Se an gwo. Paske sa fè ennan mwen kite lòt bò a, gen yon bann bagay ki pa rete nan tèt mwen.


CEA Parfois vous recevez des instructions directes en faveur de untel ou untel, un client de la douane ?


JJV Oui. Mwen resevwa enstriksyon tou direkteman de palè.


CEA Concernant des clients ?


JJV Oui. Du secrétariat du Président, de Mme Céant.


CEA Quelle madame Céant ?


JJV Mwen pa konnen madam kiyès nan Céant yo. Men se li ki nan sekretarya prive Prezidan an. Prezidan an pa janm rele m direkteman pou l di m tèl tèl bagay. Lò ou resevwa enstriksyon konsa nan enfòmel konsa, ou oblije pase. Lò ou resevwa yo, wal wè minis ou, ou di minis la men enstriksyon ou resevwa.


CEA Si vous recevez des instructions par Madame Céant au téléphone, vous comprenez que vous avez à faire au Président de la République ?


JJV Mwen paka ekzekite enstriksyon Madan Céant, quand même....


CEA Parce que Madame Céans n’a pas l’autorité ?


JJV Même pour les nominations, se Madame Céant ki rele, li di m mete entèl tèl kote. Li pa menm di poukisa..... Lò enstriksyon sa a vini, mwen konnen li pral vini. Gen yon bann depite ki mande si enstriksyon an vini. Li te dwe vini deja.


CEA Avez-vous rencontré des membres du régime faisant des interventions pour des importations? Des interventions de hauts fonctionnaires, de personnalités pour leurs opérations ?


JJV Bon par exemple le frère de Madame: Eric Trouillot. Li konn vin kote m paske lè gen enpòtasyon, li te gen biznis... mwen pa sonje non biznis la... tèl bagay entènasyonal... Li konn chanje non kèkfwa tou. Trè souvan li vini, li di y ap mate l, li pa satisfè de valè bòdwo dwann yo bali, li di rele direktè a pou li paske yap mate l... jan de bagay sa yo. Men li pa konn vinn mande ekzonerasyon. Ki lòt moun nan gouvènman an ankò?


CEA Sa li konn mande ?


JJV Li bezwen favè. Men pa ekzonerasyon kòmsi pou li pa peye. Li ta renmen gen yon trètman patikilye, yon rediksyon. Trè souvan ou gen enpresyon yo antre nan yon biznis pou yo fè yon kòb san yo pa konnen si gen règ, si règ yo ekziste. Yo gen lè panse se direktè dwann nan ki deside ki sa ki pou peye, ki ka ki pa peye... Ou gen enpresyon se paske li nan sitiyasyon sa a lap pwofite de pozisyon l lan.. Li vle atiré kliyan. Paske li se bòfrè prezidan an, li ka jwenn fasilite nan dwann. Men se pa yon moun ki konnen les règles. Lòt moun nan gouvènman an anko… Bon nou pa ka blye Fourel pa ekzanp. Toujou bezwen fasilite, li toujou gen yon moun.... Ou genyen gwoup mesye depite yo: toujou gen yon bagay yo bezwen, bay yo yon ti kat pou y al bò kot direktè, fè yon koudfil pou yo..., ap mande fè yo favè...


CEA Y a-t-il des gens auxquels vous sentez que ne pouvez pas refuser des faveurs ? Fourel par exemple ?


JJV Mwen refize Fourel. Gen yon jan pou eseye san ou pa vin nan konfli ak moun yo... Pafwa yo mande franchiz. Se yon bagay ou paka fè. Si se bagay ou ka fè, wap fè. Se yon kòb lap fè avèk yon moun. Se yon òm dafè... Gen yon moun ki gen yon pwoblèm, li vin gade sa ou ka fè pou moun nan. Gendwa gen yon bagay ou te sezi, lap gade si ou kapab libere moun nan, si ou paka redui amann nan pou moun nan... Se konsa li ye. Fourel pa konn gen enpòtasyon... Men li toujou ge yon moun ki gen yon pwoblèm... Li pa kache pou l di w se yon kòb li pral fè. Lòt bagay : lò nou di pèsonaj enflian nan gouvènman, moun nan gen dwa influan, mwen pa konnen... Mwen pa nan politik, gen de seri de kote mwen pa ye, mwen pa konn bagay yo. Men mwen ka di… mwen pa vle bay enpresyon ke map kache kwakseswa. Gen de dosye trè serye. Mwen konnen nap vin sou yo.


CEA Vous avez une liste ? Si vous avez une liste, il faut nous aider. Monsieur Valentin, si vous avez des choses pour nous aider, il faut nous aider.


JJV M ap eseye onèt. Mwen vinn la, men mwen pè kan menm. Gen de bagay mwen ka di ki ka ba n pwoblèm. Nou konnen sitiyasyon an pase m paske nou viv ak moun yo. Mwen pa gen sekirite, mwen pa janm gen kwakseswa. Mwen viv senpleman men sa pa vle di ke mwen pa renmen vim. Gen de bagay mwen di la a deja, mwen fin di yo. Mwen pa konnen. Se konsa mwen ye, mwen fin di yo apre mwen di eske poum te di bagay sa-a


CEA Libérez votre conscience.


[size=14]JJV Mwen nan yon sitiyasyon difisil, m ap esplike n poukisa, ak tèt mwen dabò. Gen yon seri de bagay ki fèt, petèt gen anpil moun nan menm sitiyasyon an. Ou pa dakò li men ou oblije ap vinn reponn. Mwen vinn la a, Madanm mwen pa janm konnen kote mwen vini. Mwen reponn envitasyon an, an prensip mwen ta sipoze tann li antre. Si l konnen yon bagay konsa... se yon moun chaje ak strès mwen pa menm di bagay konsa. Lò pou m di yon bagay, mwen di l, apre sa mwen mande eske mwen te sipoze di tèl non. Men si m pa di l tou, nan kisa map roule tèt mwen mwen menm . Nou konprann ? Se sa bagay la. M ap antre nan dosye diri a paske se yon bagay piblik. Tout moun la dwann konnen te gen diri la pè. Diri ki te fè skandal la. Eske mwen ka fè kòmantè ? Mwen santi mwen oblije fè komantè. Pou mwen menm se te yon politik ki deside kèkpa. Apre la pè a fè skandal, sa mwen te note nan skandal la, yo pate janm site la dwann nan. Yo konnen la dwann pata ka deside yon bagay konsa. Apre skandal la politik la pa chanje. Kounye a, yo vinn fè ankò men yo itilize de moun ki sou mache a pou yo fè l. Tchako, etc...



CEA Qui d’autre ? Vous allez nous donner des noms. Vous êtes là pour nous aider.


JJV Eske lè mwen di yon bagay la a, l ap konsiyen ke Valentin di tèl bagay... ?


CEA Les informations que nous recevons c’est pour nous permettre de voir comment les intérêts de l’Etat ont été lesés. Il y a une utilisation à l’intérieur de la Commission, il y a une utilisation ouverte pour l’opinion. Naturellement, si vous ne souhaitez pas être cité comme quelqu’un qui a donné telle ou telle information... L’information nous l’utilisons pour faire le jeu.


JJV Paske mwen pa gen enterè pa bay verite, se sa mwen konprann. Nou sonje apre skandal diri la pè a, se bagay ki te fèt, Jonas Petit t ap vinn defann nan televizyon an, mwen pa t janm pale nan dosye sa a ditou, paske se yon dosye la dwann li te ye. Mwen pat gen anyen mwen te kapab di. Mwen se nèg ki renmen pale de la dwann, men bagay sa a yo... Mwen pa t ka pale. Mwen pa t vle pale pou m pa di nenpòt ki bagay. Mwen pa ka di nenpòt ki bagay. Dayè se kè mwen ta pral fè. Gen de seri de bagay ki rete kanmenm. Ministre lan rele m pou dim Prezidan an di fòk sa kontinye pou stabiliser les prix au niveau du marché. Mwen pa konnen si se la verite. Si se pa la verite, menm mwen menm se sa yo bòm kenbe paske yo santi se pa yon bagay ki nòmal. C’est ainsi que...


CEA Quel Ministre ?


JJV Le Ministre des Finances. Se te Fourel Gustave. Apre m ap vinn konprann. Tout enpotasyon Tchako yo pase san peye. Kòman sa pase? Deklarasyon an fèt. Sa mwen menm mwen te ekzije ki fèt: ifò emèt bòdwo a. Yon bòdwo ki emèt san ekzonerasyon, san anilasyon, se yon dèt li ye. A nenpòt kèl moman, ou gen dwa prezante bòdwo a. Mwen pa resevwa enstriksyon pou m bay ekzonerasyon, pou m anile kwakseswa. Donk bòdwo yo emèt... Men ayisyen yo gen yon mòd yo di w bay yo chèk yo. C’est tout simplement ça. C’est grave mais c’est simple comme....


CEA ... Comme processus. Qui a donné ces instructions?


JJV Pafwa se minis lan direkteman ki rele. Men kòm mwen di, se sanse enstriksyon li resevwa. Pafwa se le Palè. Lè Palè rele, mwen di Minis lan men sa mwen resevwa.


CEA De la même madame ?


JJV Wi, pa gen lòt.


CEA Vous connaissez personnellement les commissionnaires en douanes


JJV Gen komisyonè an dwann mwen konnen. Mwen se yon ansyen la dwannn. Gen de chèf sèvis tou ke mwen konnen.


CEA Vous parlez de Fougère ?


JJV Wi Mesye Fougère. Mwen konnen l. Toutan misye nan dwann nan. Mwen la dwannn nan lontan. E kòm ansyen anplwaye mwen monte, tout konnen m. Epi mwen fè kou pou tout tou paske mwen te pwofesè nan lékòl dwann nan, mwen fè fòmasyon pou tout . Trè souvan mwen an kontak avèk les commissionnaires en douane. Mwen konnen tout.


CEA C’est lui que vous avez chargé d’aller prendre les chèques ?


JJV Mwen pa chaje pèsonn. Mwen pase dwann nan enstriksyon. Yo mandé chèk mwen bay chèk. Mwen pa pral nan fè retisans. Pafwa mwen fè yon jès, mwen gen tan peye yonn. Men se nan batay ou ye. Nou konprann ?


CEA Ou di bay chèk lan san ou pa konnen kiyès ki pral vin pran l ?


JJV Non, mwen konnen kimoun ki ta pral vinn pran l paske mwen konn ki moun ki komisyonè. Paske m echanje ak direktè dwann nan. Direktè dwann nan se pa yon nèg mwen lage anba a san mwen pa gen okenn kontak. Mwen konnen.


CEA Moun sa k al prann l, kilès moun ki chaje l pran chèk la ?


JJV Mwen pa ka di w kiyès ki an chaj de sa, mwen pa konnen. Men nou otorize moun ki siyen deklarasyon an pou l gen dwa pran chèk la tou. C’est le commissionnaire en douane ou l’importateur.


CEA Men li pa ka pran chèk li te bay la, lò fini li pran machandiz-la tou.


JJV Se sa sitiyasyon an. Mwen menm map di w mwen trouve m dan de sitiyasyon mwen pat menm bezwen mande chèk. Nou mande chèk la se–passez-moi l’__expression- kòm anmèdman. Mwen konnen yo pral mande chèk la kanmenm. Yo pa di m mande chèk. Lò bato a vini, bato sa yo se de bato ki pote diri. Se kote li debake a, livrezon. Debakman egal livrezon. Donk sa vle di pou w peye bòdwo a. Ou ta sipoze peye bòdwo a anvan. Lò moun nan di w konsa ke bato a vini, se bòdwo a pou m ta pran pou m fè moun nan peye pou l ka pran livrrezon. Oubyen ou gen dwa fè tolerans, bato a tèlman gen diri, le tan pou li debake, ou konnen li p ap janm peye. Lò li rete li mande w chèk la, enstriksyon an poko vini tou senpleman. Mwen fè eksprè mwen gen tan peye yonn. Nou di nou te konprann li... mwen pa konnen...


CEA Quel autres cas similaires à part celui de Tchako ?


JJV Nous genyen TiGoav pa ekzanp. Mwen pa ka di konbyen enpòtasyon men gen yon bato ki vini kèkfwa – ase iregilyèman- paske se yon pò ki pa gen aktivite vreman. Nou fè yon tan nou pa otorize l. Men enstriksyon an vini, li livré. Sosyete a rele … Global... É moun mwen sipoze ki nan bagay la se doktè Buteau. Mwen pa konnen prenon an men se doktè Buteau. Pa Buteau MRN non.


CEA Vous ne pouvez pas me donner ses coordonnées ?


JJV Fò m di w sa, jan mwen wè li, mwen toujou panse se le mari de la déléguée.


CEA De l’ouest ?


JJV Wi. Se sa m panse. Men se pa bagay mwen konnen.


CEA Parlant de déleguée, vous voulez parler de... Madame Gau­thier ?


JJV Oui, Antoinette Gauthier Buteau.


CEA Merci.


JJV Mwen pa ka di w se li men se relasyon mwen fè.


CEA C’est une indication. Vous dites qu’on recevait l’ordre de livrer la marchandise. Qui donnait l’ordre ?


JJV Le Ministre ou le Palais. Ce toujou sa. Dayè, si pa t gen enstriksyon yo ta fè yon skandal, dechouke mwen.


CEA Donk yo te okouran ke bato sa yo rive?


JJV Naturellement. Yo te konnen.


CEA Les importations, ça rapporte beaucoup en matière de tA1e douanières ? Le bateau de Petit Goâve, c’était principalement du riz. Ou te gen lòt bagay sou li ?


JJV Majoritèman diri. Men mwen gen enpresyon te gen pafwa mayi tou. Men se diri ki rete nan tèt mwen.


CEA A part ce cas de Global à Petit-Goâve ?


JJV Genyen ADATRANS nan Pòtoprens. Se yon Blain ki ladan li. Mwen gen enpresyon se yon sosyete ki te kreye pou okazyon an.


CEA Si memwa w bon paske nou gen yon lis gran enpòtatè yo: Farah Blain, Claudy Flambert ?


JJV Gen yon Farah Blain. Lè mwen mandé Yo di m gen lè li se fanmi Moise Wawa...


CEA Claudy Flambert ?


JJV Wi Claudy Flambert men mwen pa kwè li konn genyen ...


CEA Rudy Dana ?


JJV Non, mwen pa t konn wè li. Se Jonas Petit, Farah Blain...


CEA Donk gen Blain, Mondésir ?


JJV Non. Li pa t konn vinn kote m.


CEA Eric Mevs ?


JJV Non, non.


CEA Acra ?


JJV Non.


CEA Steve Khawly ?


JJV Non.


CEA Rudolph...?


JJV Non. Mwen pa konn sa a menm.


CEA Apaid ?


JJV Non, non.


CEA Virginie St-Pierre ?


JJV Virginie St Pierre konn gen de fasilite. Samble li te gen problèm, biznis lan te fè fayit. Mwen pa konnen... Te gen yon pwoblèm kèlkonk. Minis lan te mande yon fasilite pou li pran lèt de garanti pou li kapap roule pou l peye.


CEA Trujillo ?


JJV ...


CEA Alix ...


JJV Non


CEA Blain te IASA anvan ?


JJV Wi men li pa t konn gen fasilite...


CEA Alors les manifestes pour le riz de la paix...


JJV Mwen pa wè manifès yo, men mwen konnen se SEPAN ki te sou dosye yo. SEPAM oubyen SEPAN.


CEA Alors les trois mousquetaires, les parlementaires, n’étaient pas listés comme commanditaires ?


JJV Sa m pral di a petèt mechan men yo pa t nan gwo bagay. Se plis favè: yo bezwen jòb pou kèk moun, yo gen tel machin ki vini.... Mwen pa t wè yo nan afè diri a. Moun ki te nan diri a se Jonas Petit, Wesler Paul.


CEA Une fois c’est votre chauffeur qui est allé prendre le chèque ?


JJV Wi. Mwen pa konn si se yon fwa oubyen si se de fwa. Pafwa presyon a konn tèlman fò, mwen konn fè bri sou direktè anba a lò y ap ba n presyon.


CEA Ki direktè ?


JJV Direktè Séide. Mwen se toujou ak responsab la mwen konn kominike. Mwen pa konn kominike ak anplwaye. Mwen konn gen yon responsab, c’est le directeur. Lò pa ekzanp w ap resevwa presyon an, Direktè a gen yon pwoblèm tou paske l bezwen resèt tou. Li ta renmen bagay yo peye. Gen de lè w ap pran presyon an epi yo di w y ap voye pran chèk la. Swa mousye a gen pou l soti... Mwen di pote chèk la banmwen. Ou fè chache chèk la. Se pa yon bagay tout anplwaye konnen. Yo tout konnen, bagay sa a: lò li vini, li p ap peye. Nan la dwann nan se pa yon moun ki rete ki deside. Se yon chenn. Mwen di voye chèk la banmwen. Apati de 21 jou, fòk tout chèk ki nan biwo yo transmèt bay direksyon jeneral, pou yo menm, yo voye yo la bank. Sa se pratik jeneral-la, men nan ka sa a ki efektivman petèt yon fwa ou de fwa ou di: “Voye chèk mousye voye chèk yo vini”.


CEA De quoi aviez-vous peur à l’époque ? Si vous refusez d’exécuter les ordres ?


JJV Bagay mwen sonje nan zafè diri la pè a, Minis lan rele m pou l di m skandal lan se la dwann ki mete l deyò. Mwen di non se pa posib paske afè la dwann, tout moun konnen sa kap fèt. Nenpòt moun ka pran abonman manifès pou konnen sa kap antre, sa kap soti nan peyi a. Nan kontèks sa a mwen preske parèt kòm akize, dotan plis ke mwen konnen se komisyonè an dwann nan ki nan zafè diri... Lò skandal la ekalate komisyonè an vin la dwann nan, li di li konnen men li pa dakò ak sa kap fèt la.


CEA Qui est cette personne ?


JJV C’est une dame – alors c’est le directeur de la douane du port qui a rapporté- c’est une dame qui travaille, pou yonn nan konkiran yo ki nan afè diri a. Une dame claire, de petite taille.


CEA Li nan biwo dèyè la pòs-lan ?


JJV Non mwen pa konnen. Li nan mezon enpòtatris lan menm. Se direktè Séide ki te di sa.


CEA Ou te kapab refize ?


JJV Mwen sonje gouvènè Delatou nan yon entèvansyon li tap fè yon lè nan televizyon. Yo poze l kesyon : Gouvènè, jan ou konnen ou gen prensip, kijan ou fè boule avèk Aristide ? Li réponn : Aristid, se pa nenpòt moun ki ka refize l lò li vle yon bagay avèk tout pèp ki dèyè l. Pozysyon ki ta pi nòmal pou mwen, fòk mwen ta demisyone. Mwen te bezwen jòb la. Kounye a mwen pa ladann, mwen konn nan kisa mwen ye. Se de bagay ki alankont tout vi administrativ mwen. Mwen konsidere l tankou yon tach. Mwen pat gen kouraj refize. Mwen pat gen kouraj sa-a.


CEA Pase ou te pè yo revoke w tou senpleman ?


JJV Se pa revoke... Yo te gen tan revoke m nan radyo. Mwen chita lakay mwen, mwen tande yo te ranplase m pa senatè Latibonit lan Nadia Mondésir. Arete a soti nan radyo, tout bagay... Pa la suit, yo rele m pou yo dim arete a pat bon. Mwen konnen lò ou nan direksyon jeneral, ou ka nonmen jodi, demen, yo revoke w. Byen ke mwen fè karyè nan administrasyon an, mwen pa t mande pou m te direktè jeneral paske onètman, si yo te mande m, mwen t ap di non paske mwen konnen ka direksyon jeneral lan, karyè m fini. Lò ou la, ou ekspoze. Pa chans, yo ka reprann ou nan finans. Men se yon chans. Jan bagay la te ye mwen pa t gen kouraj sa a.


CEA Kijan bagay yo te ye ?


JJV Gen lanmò. C’est ma perception. Lò minis lan di m eske mwen kapab fè bagay la soti, mwen pa kwè se pawòl minis lan. Minis la pa t ap doute de mwen. Mwen konnen l depi mwen te nan seminè. Nou te dòmi nan menm dòtwa. Lè ou dòmi nan menm dòtwa, manje nan menm refektwa, gen yon seri de bagay li pa ta fè. Mwen mande tèt mwen si se pa t yon mizangad ?


CEA Nominasyon w lan ka vini de minis la tou ?


JJV Non mwen nommen an 94.


CEA Si yo nome w en 94. Ou fè Préval, Aristide. Ou satisfè ?


JJV Preval te satisfè de mwen. Pompon renmen m anpil. Si m rete se Pompon . Li rakonte m en 95, li apran yo ta pral revoke m. Li monte kote prezidan pou li di l li tap demisyone tou. Si m fè tout tan sa a, se Pompon.


CEA Sous Préval, en 94... Vous êtes rentré avec le retour d’Aristide. On n’avait pas encore ces cas ?.


JJV Non. Preval pa janm entèveni nan afè la dwann nan, a okenn moman. Mwen nonmen tout moun. Mwen te konn gen ti presyon pa m ke m te konnn jere. Pa t gen afé pou yo te di m nonmen moun. Jòb la vinn gen pwoblèm se apati Prezidan Aristide. Dènye bagay mwen pran: se te an 2003, mwen nonmen Eric Charles Direktè Okap. Menm lè mwen fin enstale l lan, Prezidan an rele m. Moblije di misye rantre.


CEA Li rele w pèsonèlman ? Sa li di w ?


JJV Mwen trouve li pa t respekte m.. Answit le sa a li te avèk yon sertèn Mme Rousseau, yon dam ki te nan kabinè a. Li rele m pou li di m li pa t di m change direkte Okap la. Li te chanje direkté Okap la. Direktè change, mwen pa konn bagay sa a. Se direktè sa mwen chanje ennan apre. Men se li ki te nonmen l. Se apre mwen resevwa yon nòt de la Primature ki di m nominasyon sa yo fèt. Kounye a direktè a Okap, li paka siyen anyen. Siyati l pa ale labank, li mele… Mwen oblije fè yon lèt pou mwen konfime misye…. Ennan apre, se li mwen change.


CEA Ou pa te satisfè de li ?


JJV Nan provens lan, ou pa ka satisfè de pèsonn, paske se “les haut lieux de la corruption”…. Pa gen okenn règ kap aplike. Se sa ou jwen kòm resèt la, se li pou pran. Menm si yon nèg korèk ou deside ou pral voye l nan provens pou li korije yon état de fait, oubyen yo dechouke l, oubyen… Si ou bezwen pèdi yon anplwaye, voye l an provens. Provens yo òganize pou sa menm. Se yon kote pou ta fè rotasyon regilyèman. Moun ki madre a ale an provens. Donk, lè mwen t ap chanje misye a, Dismi Cesar rele m. Li estime li responsab dosye politik nan gouvènman. Epòk sa a Okap komanse cho. Gouvènman an ap pèdi pye Okap. Li di m ke fòk direktè a chanje. Fò m di w ke direktè sa a, anpil moun rele pou yo di se opozisyon l ap sèvi. Gen de moun ki pa jwenn avantaj… Li rele m donk pou li di m prezidan an di l, nan kad tout bagay politik kap fèt yo, fòk direktè a chanje. Lò sa resèt relativman bon pa rapò a sa ki ta la anvan. Alepòk, se te moun delege. Mwen rele delege a mwen di l mwen resevwa enstriksyon pou direkte a chanje. Li di m li pa pral nan enstalasyon paske bagay yo pa konfòm. Sa m vin konpran pa la swit - dapre sa prezidan an te di m- se te pa esprit de consensus ; li pa ta ka chanje l konsa. Mwen gen enpresyon se yon presyon prezidan an pran de delege a ak tout lòt moun yo, epi la p fèm peye les pots cassés. Fòk li te imilye m. Kit petèt de twa jou pase li chanje moun nan. Men menm jou a, si yon nèg vinn di m li bezwen tèl pòs, si li vle ale yon kote byen detèmine, se pou souse yon zo… Pour Miragoâne c’est la même chose... Madan Rousseau bòm yon lis pou Miragoâne, Malpasse, ak de lòt –mwen pa sonje- pou mwen te fè chanjman… Nan ka Miragoâne, se te yon nèg ki pate la dwann di tou. Se yon nèg ki te gen bato kape fè rakèt . Mwen di minis la men tèl sitiasyon. Men sa mwen resevwa – sa te vin pa faks- de Mme Rousseau. Mwen gen problèm. Nèg sa pa nan dwann et mwen gen pou mwen rele l. Mwen pa fèl... Prezidan invite nou nan yon reinyon nan palè. Apre reinyon an mwen pale li de lis la, eske li okouran. Li di m li okouran men li pa konn moun yo. A lepòk w ap eseye kenbe strikti epi yo bò w yon nèg raketè, ki pa konnen anyen nan dwann. Mwen oblije enstale l kòm direktè. Epi yo dim se le frère ki te bay moun sa a. Eric Trouillot..


CEA Pour les chèques de Tchako, il y a une remarque: ceux de la BPH sont retournés alors que ceux de la Unibank ont été payés. Pourquoi ?


JJV Nou menm la dwann nan, chèk yo depoze yo se chèk ki depoze kòm kosyon. Se pa chèk peman. Nou pa konnen sa chèk yo deveni apre. Genyen la Fondasyon tou ki konn lan dè enpòtasyon. Jeneralman li lan franchiz. Gen dwa gen de bagay ou bay, franchiz la poko vini. Mwen pa konn si legalman li gen dwa a franchiz.


CEA Legalman, ki lè yo delivre l ? Anvan ou apre ?


JJV Les deux.


CEA A propos de franchise est-ce que dans votre expérience, vous avez remarqué qu’il y a des gens ou des sociétés qui en bénéficiaient indûment ?


JJV Bon anprensip, lwa a di se moun ki gen kontra ak leta ki gen franchiz. Sa m konstate depi tout tan, ministè a deside bay yon moun franchiz. Mwen sonje yon ka diri... Se te Creole Rice.... Mwen te note li pa t vini sou non Creole Rice. Li vini sou Eglise Baptiste Indépendante d’Haïti. Franchiz la vin devan. Mwen we kantite a anpil pou yon legliz. Nan analize dokiman, mwen wè gen yon bagay dwòl. Mwen kenbe lèt la. Nan chache mwen wè se pou Créole Rice epi y ap itilize Eglise Baptiste. Yo gen tan siyen franchiz. ... Mwen bloke l ! Minoterie d’Haïti. Se te yon bato chinwa... ki debake nan minotri a. APN te otorize l.


CEA Men nou gen pòs douanye ?


JJV Pa gen pòs pèmanan. Lò gen bato ki prale, nou detache yon ekip la dwann, jiskaske bato a kite.


CEA Eske nou okouran de tout ti pò prive ?


JJV Anprensip nou konnen genyen bagay Mevs la, Minoterie, Ciment d’Haïti, Ciment du Sud (Martissant), Thor, Terminal Gonaives (sa se pou Mevs)... Men fòk APN otorize bato a pou nou menm, nou ale. Men nou pa gen siveyans an pèmanans pou kote sa yo. Nou ta sipoze gen kontwol pèmanan sou tout pò ki otorize. Leta Ayisyen pa konn vokasyon enstitisyon yo. Mwen te kreye yon anbriyon ki rete rachitik, li pa janm devlope. Pou leta, ladwann nan la pou li fè taksasyon bòdwo. ladwann pa ekipe pou kontwol dwòg... Men gen yon pakèt moun ki mete nan tèt yo ke lè yon bagay debake nan yon pò prive se kontrebann... Se pa vre, tout pò ki otorize yo, la dwann la, APN la, e la dwann ale lò APN otorize.


CEA Si APN n’est pas au courant?


JJV Se APN ki otorize, APN sanse yon otorite regilasyon tou. Si APN otorize yon bato ale tèl kote... bon, sa ki ta korèk se ta mande nou avi n anvan, paske se nou ki pral trete machandiz ki sou bato a. Men pafwa se lè bato a ale ou tande bato a prale. Sa depann de ki direktè APN nan ki la a; si politikman li fò.... Pou afè franchiz la, franchiz ilegal ki bay yo le pli souvan yo pase pa ONG yo, pa legliz yo. Onivo Ministè a –se pa avèk Aristid- yo fè yon jan pou yo elimine franchiz ilegal le plis posib, e mwen panse se paske yo pa t ka fè sa, yo oblije antre nan iregilarite sa a. Fon Monetè ap kontwole, yo pa ka di yo p ap bay franchiz. Yo anplwaye iregilarite sa a pou yo fè franchiz.


CEA (...question inaudible...)


JJV Direktè jeneral adjwen an fè menm bagay avè-m. Se nan biwo m li toujou chita. Li asiste a tout bagay. Pa gen yon bagay mwen fè li pakab fè. Biwo m toujou chaje moun. Se yon bagay mwen fè volontèman pou gen transparans. Lò telefòn nan sonnen, se li ki reponn. Byen entendu gen de bagay minis la rele m misye pa kapab regle yo...


CEA C’est qui ?


JJV Serge Audat. Depuis ke mwen revoke li pa pran kontak. E se mwen ki te nonmen l... Se pa par arete li te nommen


CEA Men mesye pa revoke, li menm?


JJV Li revoke tou.


CEA (...Montre quelque chose a Valentin...)


JJV (...Identifie la signature de son chauffeur. A l’impression d’avoir vu certains spécimens mais ne peut pas les identifier...)


CEA (...Lui montre un autre papier lié à l’affaire du Riz de la Paix...) Se pa yon sèl arivaj ?


JJV Non. Afè diri la pè a mwen konnen l. Si male nan dosye, na wè ki bato ki te vini tèl lè, men nou pa jere bagay sa yo.


CEA Pour le riz de la paix, il n’y a jamais eu de bordereau ?


JJV Mwen pa kwè.


CEA Tout ce riz ?


JJV Mwen si gen deklarasyon ki fè dosye a antre nan pwosesis la, men mwen pa kwè gen bòdwo. Mwen pa afimatif paske mwen pa t travay sou dosye sa a.


CEA Qui peut confirmer?


JJV Ladwann nan. Dosye yo la. Tout antre nan sistèm enfòmatik la. An pwovens yon bato vini, ou pa wè tras li. Sa rive. A Port-au-Prince, ce n’est pas possible. Lò bato a vini, yo antre manifès la nan sistèm enfòmatik la. A mwens ke depi anvan ou ta chwazi fè yon fwod, ou ta òganize w pou manifès pa bay e li ta difisil, manifès la bay tout kote. A mwens ke ou pa konn anyen nan sistèm dwann nan... Nèg ka chanje espès tarifè a, bagay la ka peye yon 10%, li jwenn yon denominasyon pou li ka ekzonere, pou li ka pran yon ti kòb nan men kontraktè a. Men gen twòp tras. Menm si ou pa peye jodi a, w ap peye demen. Menm si ta gen bòdwo. Lò gen bòdwo a se pi rèd... Lò bòdwo a fin fèt, se nan direksyon jeneral li ka anile. Li pa ka anile konsa.


CEA La Direction Générale, c’est chez vous à Delmas. Vous avez l’autorité pour annuler un bordereau?


JJV Wi, pou anile l se yon lèt yo ekri dwann nan pou yo di l anile l pou tèl rezon, tèl rezon... Ou pa ka rete konsa ou anile l.


CEA Oui, vous devez préciser dans quel cas se fait l’annulation.


JJV Wi nan anile pou ranplase pa ekzanp. Oubyen ou gen dwa gen yon bòdwo siplemantè, ou wè li te emèt initilman, ou fè anile l. Ou te twouve moun nan pat peye ase, ou fè yon sipleman. Moun nan konteste l, e apre analiz, si ou dakò ak moun nan, ou anile l.


CEA Vous ne pouvez rien nous dire pour ce dossier ?


JJV Si se diri SEPAN nan, les dossiers sont là.


CEA A part le riz, il y a eu les tôles ?


JJV Sa mwen pa konnen l. Se nan radyo mwen te tande l. Li ta petèt pase pa ONG tou.


CEA Vous dites que la Fondation Aristide avait des franchises. Est-ce légal?


JJV Sa m ap di a li pa repoze sou okenn tèks men a mon avi li pa t legal.


CEA Mais il y a une loi sur les franchises ?


JJV Wi, men li di fòk ou gen kontra ak leta. Gen anpil ONG ke yo bay franchiz. Si yon ONG ap okipe agrikilti, li gen de materyèl ki pou antre, yo ba l franchiz. Men se pa dwann nan ki bay franchiz, se ministè a.


CEA Dans le cas du riz, il y a eu des bordereaux émis. Lò bato a antre se pa antisipasyon. Il y a eu des chèques émis qui sont rentrés dans la structure de la douane. Il y a eu des accusés de réception. Le directeur de la douane de Port-au-Prince, normalement la procédure dit qu’il faudrait qu’il les dépose. Nous avons vu que ces chèques sont sortis de la structure administrative, remis par le chauffeur. Qui a donné cet ordre?


JJV J’ai dejà répondu. An prensip, selon kòd dwannye a, chèk la se yon kosyon. Li rete la dwann. Ou pa menm itilize l pou akite bòdwo a. Se yon chèk kosyon.


CEA Gen 2 ka spesifik.


JJV Si ou pran kòd dwannye a, pwosesis la klè. Se yon kosyon li bay. Lò bòdwo a fin peye, yo vin reprann chèk la. Sa konn rive sètèn fwa moun nan pa gen posibilite pou li gen 2 kòb. Yon kòb ki la kòm kosyon et yon lòt kòb... Li konn di w peye bòdwo a pou li, e sa konn rive ke nou menm tou si chèk la egal montan bòdwo a, ou menm tou, si li siperyè.


CEA Sa pa konn rive ke chèk la egal ? Fòk li siperyè ?


JJV Map eksplike-w: ou gen dwa fè bòdwo a e se montan bòdwo a menm ou mande kòm kosyon. Lò w ap kalkile bòdwo a anvan emisyon bòdwo, la dwann nan gen pou l garde yon fwa edemi montan sipoze bòdwo a. Ou nan apwoksimasyon. La lwa a bay posibilite pou peye bòdwo a. Apre bank la ba w yon feyè pou ou ka emèt yon chèk pou enterese a. Men trè souvan nou menm, sa nou konn fè, lò nap goumen pou resèt, fen mwa ap rive, nou konn eseye vantile, nou peye bòdwo kareman. Men chèk la pa la pou peye bòdwo. Men nan kad n ap pale a, nou konnen chèk sa p ap janm peye.


CEA Poukisa chèk la p ap janm peye ?


JJV Paske... mwen di l deja... gen enstriksyon kap vini.


CEA Il y a trois éléments pour la procédure.


JJV La marchandise est à la douane. Li bezwen dedwanne. Li fè deklarasyon an dans les normes, li depoze l nan yon gichè prepoze a sa. Yo analize l. Si li korèk, ou antre l nan sistèm enfòmatik la. Ou reverifye l. Apre vefirikasyon, li tounen nan sistèm enfòmatik la. Ou fè ajisteman pou fè yo. Yo emèt bòdwo a. W al peye bòdwo w. Ou pran livrezon.


CEA Dans le cas Tchako, il y a eu des bordereaux émis?


JJV Wi. Sa m esplike, lòske enpòtasyon sa a vini, yo konnen li p ap peye.


CEA Pour l’importation du 13 mars 2003 il y a eu 12, ....... Il a, par chèque de garantie de la BPH, payé le borderau de douane. Il avait déposé un chèque. Pour lui, il a payé. Nous devrons faire une confrontation. Pour lui il a remis le chèque.


JJV Ladwann pa peye bòdwo pour moun. Je suis à la direction générale a Delmas, je réponds suivant les principes. Il y a plusieurs possibilités. Gen antisipasyon ki kousikyite, menm jan ak prelikidasyon.


CEA Il vient le 17 mars avec son chèque, le dépose à la douane. Il sait qu’il a payé. Quel est le rôle de la douane ?


JJV Au niveau des principes. Il y a une pré-liquidation. L’intéressé dépose son chèque.


CEA Tout c’est fait entre 15 et 21 jours.


JJV Le bateau débarque, le bordereau est fait. Il y a des fois ou on paie un bordereau.


CEA Ce que dit la structure il le remet par anticipation à la douane. Le chèque devait aller à la douane. Il y a-t-il eu une procédure écrite ?


JJV C’est une chose concoctée qui me dépasse. Je l’avais dit. Les bordereaux sont émis. Certainement le directeur n’a rien écrit derrière les chèques. Il y a un sceau. On ne peut répondre. Le bureau de la douane de Port-au-Prince est responsable.


CEA Si je regarde mon rapport, il y a eu un bordereau pour 16 millions.


JJV Dès le départ, mwen di mwen rekonèt... Nou te poze m kesyon, mwen di mwen te pè... Nan enpòtasyon Tchako, mwen pa t la nan reinyon an, men mwen konnen te gen desizyon ki te pran pou Tchako pa peye menm jan pou enpòtasyon a, menm jan pou afè Tigwav la. Mwen menm, onivo de ladwann, mwen te ekzije bòdwo fèt, men gen delè mwen fè vyolans, mwen peye bòdwo yo.


CEA (...Revient avec le cas des chèques Unibank et BPH....) Une seule présicion que nous voudrions avoir du directeur géneral. Puisque c’est votre chauffeur qui a reçu les chèques pour vous les apporter, à qui aviez-vous remis ces chèques ?


JJV C’est l’intermédiaire, Fougère.


CEA Comment vous sentez-vous par rapport a ce dossier ?


JJV Mwen di mwen ront, mwen konnen mwen riske prizon, puisque c’est ma parole. Mwen ta ka viktim. Mwen konsidere m kòm viktim.


CEA Pour le 30 juillet il y a une lettre de vous à Tchako qui demande de corriger une erreur dans le bordereau. Il y a une irrégularité dans le bordereau ?


JJV Mwen pa alèz pou m reponn kwizin ki fèt nan biwo a. Jesyion kotidyèn biwo yo, mwen pa konnen l.


CEA Vous avez une responsabilité morale..


JJV Certainement. Gen yon kòd dwannye gen yon tarif. Sa mwen genyen se li enpòtatè a genyen, se li anplwaye dwann nan genyen, tout moun genyen l. Mwen la pou m veye aske pwosedi a respekte. Mwen pa nan jesyon kotidyèn biwo a. Mwen pa konn sa k ap pase si yo pa fè m yon rapò. Tchako se menm ka ak ka Tigwav la... Tchako, c’est un cas.


CEA Est-ce que vous connaissez Tchako ?


JJV Mwen konn tout enpòtaté.


CEA Vous connaissez Mme Deschineau ?


JJV Mwen konnen Madan Deschineau lò li vin nommen direktè BPH lan. Mwen pa t konnen l anvan. Nou pa t nan relasyon. Mwen sonje an fevrye 2004 li te envite m nan reinyon BPH. M al nan reinyon an men pa t gen anyen ki di. Li di m prezidan an te mande pou l rankontre m. Nou fè echanj de telefòn, pat gen anyen ki fèt, epi prezidan an vin ale.


CEA M ap gade yon lèt 10 novanm kote Tchako te adrese w pou li mande fè rektifikasyon nan yon bòdwo.


JJV Se diri la Pè a ki vin sou yon lòt fòm.


CEA Il arrive que vous encaissiez des bordereaux alors qu’au niveau de la procédure ce n’est pas le cas ?


JJV Mwen menm mwen vle di w ke nou p ap bay chèk si enstriksyon an pa vini....


CEA Nous avons entendu qu’il y a beaucoup de documents qui ont été détruits. Avait-on pris certaines précautions (photocopies etc.) ?


JJV Depi dosye a rantre nan sistèm enfòmatik la, gen kopi nan direksyon jeneral la. Gen rapò nou fè a ministè dè finans. Dayè w ap wè Tchako nan rapò ki voye bay DGI...


CEA Avez-vous fait des copies?


JJV Li pat nesesè, li te nan sistèm nan. Nan dwann lò yon bòdwo emèt, li fè an plizyè kopi. Gen yon kopi pou la dwann, yon kopi pou enpòtatè a, yon kopi ale la bank . Li otomatik.


CEA Merci beaucoup Monsieur Valentin d’avoir répondu à notre invitation.


JJV Mwen pa abandone lakay mwen. Si nou bezwen m, telefòn lakay mwen se : 246-1383. Pòtab mwen se 483-0835 men selilè sa a pa pou mwen.
Rico
Rico
Super Star
Super Star

Masculin
Nombre de messages : 8954
Localisation : inconnue
Loisirs : néant
Date d'inscription : 02/09/2006

Feuille de personnage
Jeu de rôle: dindon de la farce

Revenir en haut Aller en bas

Revenir en haut

- Sujets similaires

 
Permission de ce forum:
Vous ne pouvez pas répondre aux sujets dans ce forum