Pou kisa tout viktim sa yo kap viv nan peyi d’Ayiti pa vinn temwayè ?

Depatman la jistis nan peyi d’Ayiti pa geyen sa wo rele « Witness Protection ou Protections des temoins. Akoz de sa, anpil viktim ak temwen pap pran chans paret tet yo vin temwenye devan tribinal nan mitan tout Makout sa yo ki antoure ansyen diktati a e tout foul mass makout ak moun ke yo peye vinn sipote’l . Temwen ak viktim sa yope pou yo pa viktimize yon dezyem fwa anko.

Solisyon an se pou depatman la jistis gen yon delegasyonserye e profesyonel ki konpoze d’avoka, jounalist, historyen ki pou deplase yo al pran deposition legal nan men viktim kankou Lemoine e ansyen bouwo kankou Albert pierre kap viv na peyi etranje. Depozition legal sa yo kap televize pou piblik la nan peyi d’Ayiti.

Se byen malere ke nou met atend nou ke avoka defans diktati a pra’l mande anraje e proteste paske yo pap gen okazyon pou fe yon cross examination e poze viktim ak bouwo sa yo kestion tou. Nan yon peyi polarize kankou Ayiti fok se tout moun konsyan e ki renmen peyi yo ki pou bay la Jistis jaret pou e mete tet ansamb pou voye Jean Claude Divalier nan prizon.

Se kestyon mwen t'ap poze'm: kote tout viktim sa yo ye? Kote fanmi yo?

Sepandan, ak endividi ki sou pouvwa yo, se konklyan ke peyi a rekile fe 50 ane. Si pa gen transformasyon lan Leta nou pa lan we jistis. Gouvenman met chanje plizye fwa men Leta pa chanje. Ki sa ki te anpeche yo met sou pye on tribunal pou jije krim divalyeris yo. JCD te dwe kondane par kontimas depi lontan e se ak menot yo te sipoze al keyi sa lan ayewopor.

On peyi zombie tankou yon ti kwen ter vagabon ap dirije men ki pa lan regle anyen pou ta di ke l'ka avanse. On peyi yo fin vann. Men lan ranse konsa nou pa konn sa ki ka pase. Moun sa yo ki met ti mazet la anba kay yo gen anpil odas menm si pa gen yon vre otorite lan peyi a.

Mesye nou rele m LATEN AMERIKEN,men m ap kontinye di nou pran egzanp sa k ap pase lan rès AMERIK LATIN lan ;paske se menm jan ak nou yo te ye ak DIKTATI KRIMINÈL ;SIVIL ak MILITÈ.

Se lan dènye LANNE sa yo y ap jije DIKTATÈ MILITÈ lan AJANTIN yo e mesye yo kite pouvwa a depi an 1983.
Tout MILITÈ apa de sa ki te sou pouvwa a ;tout sa ki te touye MOUN ;gen yon GWOUP ki te opere yon kote yo rele LEKÒL MEKANIK ;de ansyen LYETNAN ,KAPTENN ki lan 70s,80s yo ;y ap jije yo.

Lakay VWAZEN nou an DOMINIKANI apre GOUVÈNMAN BALAGUER an ki se te yon TROUJILIS ,ki te pran 4 MANDA ;se kouneye an DOMINIKEN yo sòti pou yo JIJE tout NÈG ki t ap fè EKZAKSYON.Yo lan dengonn yon KOLONÈL ke yo di te SASINEN FRANCISCO CAAMANO ;se te an 1973.

Lan CHILI menm ;se pa pale ;depi w te kontribye lan DIKTATI PINOCHET an ;ke w te SIVIL ou byen ou te MILITÈ ;yo mete w anba kòd.

Yo arete plis ke 270 MOUN ;yo blije fè yon PRIZON ESPESYAL pou mete yo.
Alò mesye si NÈG ap di ke pa gen anpil MOUN ki pa vin testifye kont DIVALYE ,POZE!
AYITI pa twò diferan de lòt peyi AMERIK LATIN yo .
SÈLMAN MATELI PA ,A VI.
AKITEKTI POUTCHIS KOUDETAYIS PARAMILITÈ an pa A VI NON PLIS.

Nou wè ke peyi AMERIK DI SID yo te voye OBSÈVATÈ lan PWOSÈ JANKLOD lan.Yo pa p kite JANKLOD chape ;JANKLOD se yon move egzanp pou KRIMINÈL pa yo.

Ainsi ne soit-il di ke: JCD te dwe kondane par kontimas depi lontan e se ak menot yo te sipoze al keyi sa lan ayewopor.

Wi sa w di a se vle.
Men sepandan, prezans Duvalierist yo nan peyi a tre fo e yo sou pouvwa toujou direk ou indirekteman. Prezidan Aristide ki kite plas li nan l'istwa apre Duvalier pat interesse nan jistis politik. Li pat interesse nan jije, duvalierist ak makout ni mete yo nan prizon paske li panse ke se travay viktim ak paran viktim yo e organizasyon dwa zimen yo ki pou fe jistis polik saa.

Aristide te plis interesse nan jistis sosyal, li te kwe nan fe pressyon sou minorite klass boujwaz la e fe yon redistribityon des biens e richess peyi a pou ke tout moun jwen yon moso ta pli noble ke chita kouri deye vagabond kriminel.
Pou jistis sosyal sa fet e reyissi, fok Lavalas ta kenbe pouvwa a le pli lontan possib paske redisatribisyon byen e richess nan yo peyi pov pakab reyissi a 100%. nan 2 jou, ni nan 4 a 5 an pouvwa.

Se sak fe ke jodi a nou jwen Jean Claude Duvalier retounnen nan peyi d’Ayiti, ap viv la dolce vita avek tout ansyen zanmi li yo, tout aksyoner, assosye bizisman parey li e sanble ke prizon pa fet pou li. Petit à petit, lap reprend fos li e pral FRAPHe le opotinite a prezante.

Aristide retounen lakay li e sou bo pa li ta sanble ke rev jistis sosyal saa toujou nan cœur li avek passyon e amour pou pep li. Se possib ke li pran yon twazyem chans anko. Annee 2016 saa nan peyi d’Ayiti pral chofè !!

Zafè ke DIVALYE ta fò an se yon RÈV.An 2013 pa gen PLAS POU DWAT estil DIVALYE an ,ankò.
Divalyeris pa gen ENFRASRTIKTI an PLAS pou yo ta retounen.Yo ka toujou kontinye teworize MOUN ak PARAMILITÈ yo ;men sa kapab presipite demantèlman yo tou.
MATELI ap pare pou l fè ELEKSYON KOKEN paske lan OPTIK li se sèl jan pou li PÈPETRE REJIM dwat DI ke peyi an pa vle e ke l pa gen FÒS ase pou li enpoze.
MATELI pa entelijan menm jan ak yon PINERA ,prezidan CHILYEN an.Misye se yon ansyen PINOCHETIS ;yon NÈG de DWAT ki gen SAJÈS ase pou l te vire DO bay PINOCHETIS yo ,apre ke l eli!