Gang AYISYEN yo-lan ENTENET ak MEDYA SOSYAL

Sa a se yon ATIK ki date 11 JEN 2022.
Se yon TRADIKSYON GOOGLE.
WASHINGTON POST di ke lan yon peyi tankou SALVADOR ki deside kraze pwoblem GANG lan ;yo arete plis ke 15 MIL MANM GANG.
CHEF GANG yo kraze RAK .Ann AYITI ,chef gang tankou CHERIZIER ak IZO,dapre WASHINGTON POST ap paweze sou REZO SOSYAL yo "en maitres et seigneurs".
WASHINGTON POST di li pa konprann:

https://www.washingtonpost.com/world/2022/06/11/haiti-gangs-social-media-cherizier-izo

Gang Ayiti yo itilize TikTok, Instagram, Twitter pou rekrite ak teworize
Pa Widlore Mérancourtepi  Amanda Coletta
11 jen 2022 a 6:00 am EDT

Moun retire boulon nan machin yo boule nan lagè gang mwa pase a nan katye Tabarre nan Pòtoprens, Ayiti. (Johnson Sabin/EPA-EFE/Shutterstock)
PORT-AU-PRINCE, Ayiti — Nonm lan mete yon cagoule ak yon souri lajè ak dan sou devan an - yon kontras sevè ak fache, chaje menas rant li ap fè a.

Si yon moun nan teritwa ki kontwole pa gang 5 Segonn li a touye, rapè amatè ke yo rele "Izo" avèti, li pral touye 30 moun pou tire revanj. Li repete mesaj la pou “sòlda” l yo.

"Ou pa bezwen tann lòd mwen yo," Izo di nan yon videyo afiche mwa sa a bay plizyè dizèn milye disip sou TikTok ak Instagram. Li pa pral montre zam li sou kamera, li di - oswa videyo li ta ka rapòte bay moderatè platfòm yo.

Gang ame vyolan ki kontwole anpil nan peyi Dayiti ap itilize rezo sosyal yo pou yo elaji portée yo epi sere priz yo sou nasyon Karayib la ki anba kont. Post ki vize pou rekrite rekrite yo, entimidasyon rival yo ak teworize popilasyon an ap defi kapasite platfòm yo pou kontwole kontni pwoblèm yo. Gen kèk isit la ki mande pou kontwole pi sere.

Yvens Rumbold nan Policité, yon think tank politik isit la, te di: "Bandi yo pa t ap janm gen pouvwa menm jan yo ye ann Ayiti san rezo sosyal yo. "Nou te toujou gen bandi an Ayiti, men san platfòm sa yo, yo pa t ap pi popilè."

DOJ akize yon gang Ayiti kidnape Ameriken pou libere lidè

Jimmy Cherizier se yon ansyen ofisye lapolis Etazini te enpoze sanksyon pou swadizan dirijan gwoup ame nan "atak kowòdone, brital nan katye Pòtoprens," Trezò Ameriken an te di nan yon lage , ki gen ladan yon atak senk jou nan Me 2020 kote  yo te touye sivil ak  boule kay. Lè Cherizier ini bann lagè isit nan Fanmi G9 ak Alye yo, li te anonse alyans lan sou YouTube. Nan yon pòs Twitter, yon kont ki te fè pati li te mande sipòtè yo pou yo "kraze brize."

Kòm vyolans ant gang nan Pòtoprens ogmante nan dènye mwa yo, manm gang yo poste foto kadav sou WhatsApp, gwoup dwa moun yo di. Izo sèvi ak plizyè platfòm pou menase ak moke rival, ofisye lapolis ak jounalis.

Gang yo sèvi ak rezo sosyal yo pou ankouraje tèt yo, pouse naratif yo, montre fòs yo, delejitim enstitisyon leta yo ak rekrite manm yo. Nan kèk pòs, lidè gang yo flashe lajan kach, chenn an lò ak bling-out mont, siyifikatif nan yon vi ki pa rive jwenn gwo majorite nan nasyon pòv sa a.

"Medya sosyal yo responsab anpil nan klima ensekirite nou genyen isit la," James Boyard, yon politisyen nan Inivèsite Leta an Ayiti di. "Medya sosyal yo gen yon gwo responsablite... pou yo egzamine itilizatè yo, pou analize imaj yo sou kont yo epi pou yo sansire yo nan kèk ka. Yo bezwen fè plis, franchman."

Cherizier, nan yon entèvyou ak yon senpatizan sou YouTube, yo mande espesyalman sou sèvis piblik medya sosyal yo.

"Mwen remèsye moun ki kreye teknoloji sa yo," li te di. "Teknoloji jodi a ban nou yon opòtinite pou vann tèt nou bay piblik la. Mwen pa vann manti. Mwen se moun mwen di mwen ye. Mwen pa fè 99 pousan nan sa yo te di mwen te fè. … Teknoloji te ban mwen yon opòtinite pou defann tèt mwen.”

An Ayiti, coronavirus ak yon nonm yo rele Barbecue teste règ lalwa

Devlopman an boulvèse kèk ofisyèl isit la.

Nan mwa Oktòb, Frantz Louis Juste, pi gwo komisè Pòtoprens nan epòk la, te ekri yon lèt pou l te mande plizyè platfòm pou yo “bloke oswa efase” kont plizyè moun, tankou Cherisier, ke li te di yo te asosye ak gwoup kriminèl yo.

"Gang sa yo enstile yon règ laterè nan sosyete a," li te di The Washington Post. "Yo bezwen mwens piblisite toupatou."

Lèt la te fè piblik men yo pa te voye bay konpayi yo ke li te nonmen.

Règ TikTok yo anpeche òganizasyon teworis ak kriminèl yo itilize aplikasyon an. Konpayi an retire kont Izo apre Post la te mande sou li. Li te di ke li te revize lòt moun.

"Pa gen plas pou ekstrèm vyolan oswa pwomosyon vyolans sou TikTok," yon pòtpawòl te ekri nan yon imèl. "Nou pral retire kontni epi entèdi kont ki vyole règleman nou yo pandan n ap travay pou ankouraje yon anviwònman ki an sekirite ak akeyan."

Piblisite
Twitter te di ke li t ap revize kont ak tweets "nan liy ak règ nou yo." Konpayi an rapòte ke li resevwa yon demann legal nan men Ayiti pou retire kontni. Sa te an 2016.

Apre The Post te kesyone, Meta, konpayi paran Facebook, Instagram ak WhatsApp, retire sou kont Facebook ak Instagram Izo videyo kote li menase touye 30 moun. Li pa t retire pwofil li yo, e menm videyo a te parèt sou yon lòt kont Instagram ak non li.

"Nou regilyèman revize òganizasyon yo pou detèmine si yo vyole politik Endividi ak Òganizasyon Danjre nou yo epi entèdi yo sou platfòm nou yo si yo fè sa," konpayi an te di nan yon deklarasyon. "Nou itilize teknoloji pou detekte vyolasyon ak deplwaye ekip mondyal, ki gen ladan moun ki pale natif natal kreyòl, pou revize kontni."

YouTube pa t reponn yon demann pou fè kòmantè.

Gang yo te gen yon prezans depi lontan an Ayiti, men pouvwa yo te ogmante nan dènye ane yo nan mitan yon deteryorasyon pi laj nan enstitisyon demokratik ak kondisyon sekirite. Analis yo estime ke yo kontwole 60 pousan nan peyi a epi yo sou bò gwo pou yo vin, kolektivman, yon "proto eta."

Nan dènye ane yo, kidnaping gang pou ranson te monte byen wo. Pa gen moun ki te iminize — viktim yo enkli misyonè Ameriken, klèje franse ak Ayisyen tout laj ak tout orijin.

Sant pou Analiz ak Rechèch sou Dwa Moun Ayiti a konte 225 kidnaping nan premye trimès 2022 - yon ogmantasyon prèske 60 pousan nan menm peryòd ane pase a.

Depi Avril, vyolans ame nan kapital la ant 400 Mawozo, gang ki enplike nan kidnapin ane pase a 17 misyonè Ameriken ak Kanadyen ak yon òganizasyon charitab ki baze nan Ohio, ak Chen Mechan, yon gang rival li, te ogmante. Gwo Komisyonè Nasyonzini an pou dwa moun te rele nivo vyolans la "inimajinab ak entolerab."

Prèske 17,000 Ayisyen te deplase nan eklatman yo, dapre Nasyonzini, e omwen 200 te mouri - prèske mwatye nan yo sivil. Ensekirite grandi se youn nan faktè ki bay yon egzòd ayisyen sou bato rachitik ki t ap mennen ale Ozetazini ak lòt kote nan vwayaj pafwa mòtèl.

Rezo Nasyonal Defans Dwa Moun Ayiti te rapòte mwa pase a ke manm gang nan batay ki sot pase yo te vyole fanm ak tifi, mutile kò epi pran foto "sèn makab" sa yo pou yo poste sou rezo sosyal yo pou "kontinye laterè nan mitan popilasyon an."

Gwoup non-gouvènmantal la te montre foto nan Post ke li te di ke manm gang yo te pataje nan gwoup WhatsApp yo. Imaj pati kò yo gaye, tèt dekapite ak kadav mutile yo te voye plizyè fwa sou sèvis la messagerie Meta-posede.

Analis yo te di mesaj ki soti nan manm gang yo souvan parèt sou WhatsApp an premye epi apre sa yo gaye sou lòt platfòm oswa pa òganizasyon medya prensipal yo. Chat ankripte WhatsApp yo melanje mesaj pou sèlman moun k ap voye a ak moun k ap resevwa a ka li yo, sa ki fè li pi difisil pou detekte kontni danjere sof si yon itilizatè rapòte li.

Twitter ak TikTok te di moderatè kontni imen yo ak lòt zouti ki detekte kontni danjere yo kouvri plizyè lang, men yo pa di si Kreyòl ayisyen an te pami yo.

"Medya sosyal sa yo [konpayi yo] bezwen resous ki afilye nan rejyon espesifik ak peyi yo," Rumbold te di.

Toujou, kèk itilizatè yo abil nan glise nan efò yo bloke yo.

Apre TikTok te retire kont Izo dènyèman, li te poste plizyè istwa Instagram pou pataje nouvèl la epi eksprime mechanste li.

Yon istwa Instagram te montre yon paj TikTok - ak plizyè nan videyo ki soti nan youn nan efase.

"Bondye padon mwen te gen yon lòt kont," te di tèks la nan istwa a, ak plizyè emoji biceps flechi.